Paragraaf Onderhoud Kapitaalgoederen

Wegen, openbare verlichting, riolering, groen, speelvoorzieningen, water, sportvoorzieningen, gemeentegebouwen en onderwijsgebouwen worden tezamen als kapitaalgoederen aangeduid. Zij vormen het gezicht van de gemeente. Het onderhouden van kapitaalgoederen is van belang voor het zo goed mogelijk functioneren van de gemeente op het terrein van veiligheid, vervoer, recreatie, onderwijs en overige gemeentelijke diensten. Ook de gemeente Ermelo heeft veel in kapitaalgoederen geïnvesteerd. Kapitaalgoederen dienen zo lang mogelijk een bijdrage te leveren aan het doel waarvoor zij zijn aangeschaft of vervaardigd. Om het kapitaalgoed te kunnen blijven gebruiken waarvoor het bedoeld is, dient het derhalve te worden onderhouden. Met het onderhoud van de kapitaalgoederen is een substantieel deel van de begroting gemoeid. Een helder en volledig overzicht is daarom van belang voor een goede beoordeling van de financiële positie op de korte en de langere termijn. Teneinde de raad van voldoende inzicht te voorzien, wordt het onderhoud van kapitaalgoederen – een onderwerp dat versnipperd in de begroting staat – in deze paragraaf gebundeld in een kort overzicht. Deze paragraaf geeft daarmee een dwarsdoorsnede van de begroting voor het onderdeel onderhoud kapitaalgoederen. Beleidsmatige uitgangspunten, voorgenomen acties voor beheer en onderhoud en de daarmee samenhangende uitgaven komen immers in diverse programma's voor.

Nadere definitie van het begrip "onderhoud"
Voor een juist begrip van onder meer de financiële gegevens in deze paragraaf is het van belang te weten wat in deze paragraaf onder het begrip "onderhoud" wordt verstaan. Overeenkomstig de toelichting op het BBV wordt uitgegaan van regulier onderhoud (normaal en zogenaamd groot onderhoud). Dat is het plegen van preventieve dan wel correctieve maatregelen. Vervangingsinvesteringen en de uit investeringen voortvloeiende kapitaallasten worden daar uitdrukkelijk niet toe gerekend. Overige zaken voor het gebruik, niet zijnde onderhoud van een kapitaalgoed (zoals bijvoorbeeld het betrekken van energie) vallen daarmee ook buiten het aandachtsgebied van deze paragraaf.

Aandachtsgebieden
Het onderhoud van kapitaalgoederen wordt onderscheiden naar de aandachtsgebieden wegen, riolering en waterhuishouding, groen en gebouwen kort samengevat. Per aandachtsgebied wordt aangegeven wat het beleidskader is, hoe het beheer wordt uitgevoerd en hoeveel financiële middelen daarmee zijn gemoeid. De kwaliteit van de kapitaalgoederen en het onderhoud ervan is bepalend voor het voorzieningenniveau en de jaarlijkse lasten.

Het onderhoud van kapitaalgoederen staat verspreid over de volgende programma's/paragrafen

• Programma Samen Werken voor Ermelo
• Programma Samen Leven in Ermelo
• Programma Samen Wonen in Ermelo
• Programma Samen Ondernemen in Ermelo
• Paragraaf Bedrijfsvoering (kostenplaatsen Bestuursdienst en Team Wijkservice). 

Algemene doelstelling onderhoud wegen
De gemeente Ermelo beheert de verkeersinfrastructuur waarbij evenwicht is tussen bereikbaarheid, verkeersveiligheid, leefomgeving en kosten.

Onder de categorie "wegen" wordt gerekend

• Wegen (inclusief wegmeubilair en civieltechnische kunstwerken)
• Fietspaden
• Voetpaden
• Onverharde paden
• Openbare verlichting.

Beleid en beheersmatige uitgangspunten zijn vastgelegd in: 

Samenvatting van de wijze waarop het wordt uitgevoerd
Bij de vaststelling van het Wegenbeheersplan 2018-2022 is besloten de Ermelose wegen te onderhouden op kwaliteitsniveau B. Voor het centrumgebied wordt kwaliteitsniveau A gehanteerd. In het Wegenbeheersplan staan beleidskaders en speerpunten met betrekking tot duurzaamheid, innovatie en klimaatbestendigheid.
Het was de bedoeling dat het wegenbeheerplan inmiddels geactualiseerd zou zijn. Door ziekte en aansluitend gebrek aan capaciteit is dit niet volbracht. Tussentijds is er een taakstelling meegegeven en heeft de Raad een discussienota behandeld over de taakstelling en het onderhoudsniveau. De kaders met betrekking tot deze punten worden in Q2 2025 door de Raad meegegeven, waarna het wegenbeheerplan geactualiseerd wordt.

De gemeente Ermelo ambieert een kwalitatief goede en veilige woon- en leefomgeving als vitale, groene en zorgzame gemeente. Een goed functionerende openbare verlichting maakt daar onderdeel van uit. In het beleidsplan Bewust Verlichten 2021-2025 wordt beschreven op welke wijze de gemeente de komende jaren uitvoering wil geven aan het duurzaam, bewust en gericht verlichten van de openbare ruimte.
De beleidsuitgangspunten zijn vervolgens vertaald naar een beheerplan. In dit beheerplan staan de huidige technische staat van het areaal, de beheersuitgangspunten en de benodigde onderhoudsmaatregelen ten behoeve van een goede instandhouding van het huidige areaal in de planperiode 2021-2025 (en een blik op de verdere toekomst) vermeld. Uitgangspunt voor het beheerplan is het handhaven van het huidige onderhoudsniveau.

Wat heeft het gekost:

Algemene doelstelling onderhoud riolering en waterhuishouding
De gemeente Ermelo heeft een drietal wettelijke watertaken. Het gaat om de watertaken voor afvalwater, regenwater en grondwater. Het Programma Water en Riolering (PWR) is het nieuwe beleidsplan Water en Riolering en gaat over de vraag hoe de gemeente Ermelo omgaat met deze drie gemeentelijke watertaken. Deze watertaken zijn vanuit het oogpunt van volksgezondheid, leefbaarheid, klimaatadaptatie en milieubescherming een van de kerntaken van elke gemeente. HetPWR is een van de programma’s in het kader van de omgevingswet

Onder de categorie "riolering en waterhuishouding" wordt gerekend

• Voorziening voor het afvalwatertransport en de verwerking/zuivering van afvalwater
• Overige waterhuishouding.
• klimaatadaptatie 

Beleid en beheersmatige uitgangspunten zijn vastgelegd in:

Samenvatting van de wijze waarop het wordt uitgevoerd
De gemeente Ermelo heeft een drietal wettelijke watertaken. Het gaat om de watertaken voor afvalwater, regenwater en grondwater. Het Programma Water en Riolering (PWR) is het nieuwe beleidsplan Water en Riolering en gaat over de vraag hoe de gemeente Ermelo omgaat met deze drie gemeentelijke watertaken. Deze watertaken zijn vanuit het oogpunt van volksgezondheid, leefbaarheid, klimaatadaptatie en milieubescherming een van de kerntaken van elke gemeente.

Klimaatadaptatie is een belangrijk onderdeel in de PWR. Door klimaatverandering krijgen we te maken met extremer weer. Naast periodes van hitte en droogte moeten we ons voorbereiden op grote hoeveelheden neerslag in korte tijd. De omgang met regenwater wordt daarom steeds belangrijker. We willen overlast tijdens extreme neerslag zoveel mogelijk beperken. De openbare ruimte moet hiervoor worden aangepast. Dit doen we zoveel mogelijk samen met de reguliere vervangingsopgave (integraal). Uiteindelijk moet de gemeente Ermelo in 2050 klimaat adaptief zijn ingericht. Voor de periode 2026 t/m 2035 is er een budget gereserveerd van € 750.000 per jaar om klimaatmaatregelen te kunnen realiseren. 

Het onderhoud van ons kostbare areaal voeren we uit op basis van risicogestuurd rioolbeheer. Bij een benadering op kwaliteit en risico bedoelen we dat we met een belangrijk riool minder risico’s willen lopen dan met een minder belangrijk riool. Een belangrijk riool is een riool dat door zijn functie belangrijk is of in een omgeving ligt die belangrijk is voor het functioneren van de openbare ruimte. 

Wat heeft het gekost:

Algemene doelstelling onderhoud groen
De gemeente Ermelo beheert de groene voorzieningen in de openbare ruimte. Deze leveren een positieve bijdrage aan een groen Ermelo, zowel binnen als buiten de bebouwde kom.

Onder de categorie "groen" wordt gerekend

• Stedelijk groen (inclusief speelvoorzieningen)
• Landschap
• Begraafplaatsen
• Bossen
• Heide
• Natuurterreinen (inclusief De Leemputten)
• Cultuurhistorische/archeologische elementen (onder andere grafheuvels en Romeins Marskamp).

Beleids- en beheersmatige uitgangspunten zijn vastgelegd in:

Samenvatting van de wijze waarop het wordt uitgevoerd
Stedelijk Groen
In 2017 is een groenvisie ontwikkeld en vastgesteld (december 2017). In 2019 zijn de Groenbeheerplannen vastgesteld en is hiervoor budget in de begroting opgenomen, ook voor het vervangen van (versleten) groen.
Het beheer en onderhoud van het groen in de openbare buitenruimte wordt zowel in eigen beheer als door derden uitgevoerd.
De uit te voeren reguliere werkzaamheden zijn voor een groot deel beschreven in het bestek omgevingsbeheer onderhoud openbare ruimte.

Jaarlijks wordt een deel van de bomen in Ermelo gecontroleerd op boomveiligheid. De snoeiwerkzaamheden uit de boomveiligheidscontrole (BVC). Hierbij wordt gestreefd naar een cyclus waarbij iedere individuele boom 1x per 3 jaar wordt gecontroleerd en de benodigde werkzaamheden uitgevoerd in diverse delen van het Buitengebied en Centrum Noord. In 2024 zorgde iepziekte voor noodzakelijke werkzaamheden in Ermelo West.  In de omgeving van het Ribespad is groenrenovatie uitgevoerd.

De gemeente beschikt over een volledig geïntegreerd beheersysteem voor groen-, wegen- en rioolbeheer (Gisib). Dit beheersysteem is gekoppeld aan de BGT (Basisregistratie Grootschalige Topografie) van Ermelo. Het actueel houden van de areaal data is een continue proces. Ook zijn hierin schouwgegevens en beheergegevens opgenomen.
 
De Groenvisie gaat in op de 6 waarden van het groen: identiteit, gezondheid, biodiversiteit, klimaat & duurzaamheid, participatie & leefbaarheid en economie. De groenvisie geldt voor de volgende deelgebieden: stedelijk gebied (groen in de bebouwde kom), bomen, flora & fauna, buitengebied (landschap), natuurterreinen, waaronder de Leemputten bij Staverden en de bossen.
Het beheer en onderhoud van dit groen is belangrijk en is met name gericht op instandhouding. 

Begraafplaatsen
In 2020 is het beheerplan opgesteld op basis waarvan het beheer en onderhoud ingevuld gaat worden. Voor de begraafplaats geldt kwaliteitsniveau”A”.

Speelvoorzieningen
Het onderhoud van speelplaatsen en –toestellen is gebaseerd op het speelruimteplan "Speelruimte in Ermelo deel 1". Het gaat hierbij om cyclisch onderhoud en structurele vervanging, herinrichten van bestaande speelvoorzieningen en aanleggen van nieuwe speelvoorzieningen in nieuwe woongebieden. Hierbij wordt nadrukkelijk aandacht besteed aan de aspecten schoon, heel en veilig. Wij zijn gestart met een nieuw beleidsplan. Dit nieuwe plan zal aansluiten bij hetgeen dat nu goed gaat en tevens oog hebben voor andere domeinen zoals sport en welzijn. Door deze verbindingen actief te leggen, willen we spelen een breder perspectief geven, namelijk: Spelen nodigt uit tot meer beweging op latere leeftijd.

Landschap
Het beheer van de buitengebieden is vastgelegd in het Landschap Ontwikkelings Plan (LOP). De doelstelling van het LOP is om met behulp van een consequente uitvoering van beleid de kwaliteit van het landschap te verbeteren. In 2019 is een beheerplan Landschap opgesteld. De visie op het landschap is voor een belangrijk deel opgenomen in de nieuwe omgevingsvisie die in 2021 is opgesteld en in 2022 door de raad is vastgesteld.

Bossen
In de gemeentebossen wordt in het beheer gebruik gemaakt van natuurlijke processen, bijvoorbeeld natuurlijke verjonging (naast plantwerk op beperkte schaal). Door een extensievere wijze van beheer en onderhoud, waarbij bijvoorbeeld tak- en tophout en dode bomen in het bos achterblijven, is het uiterlijk van de bossen langzaam veranderd. Op langere termijn wordt daardoor de structuur van het bos gevarieerder en aantrekkelijker voor de natuur en de recreant. In 2018 is gestart met het opstellen van een nieuw beheerplan voor onze grotere boscomplexen (totaal circa 650 ha), deze is in 2019 vastgesteld. De basis voor dat plan wordt gevormd door Europees en rijksbeleid, alsmede provinciaal en eigen gemeentelijk beleid (onder andere de lange termijnvisie voor de bossen zoals geformuleerd in de Groenvisie). Ook de beginselen van het Forest Stewardship Council (FSC) zijn er in meegenomen. Het beheerplan schetst de kaders waarbinnen het beheer moet worden gevoerd (onder andere ten aanzien van houtoogst en natuur en verjonging vanwege de continuïteit).

Heide
Voor het beheer van de heidevelden (in totaal ± 1.000 ha) ligt de nadruk op een relatief intensief cyclisch patroonbeheer (maaien, kleinschalig plaggen), gecombineerd met procesbeheer (extensieve begrazing). Het uitgangspunt is dat de heide daadwerkelijk heide blijft en qua structuur en soortenrijkdom verder ontwikkeld wordt. Mede als gevolg van een doelstelling in het kader van een ontvangen SNL-subsidie om bepaalde dier- en plantensoorten te behouden, zijn hiertoe specifieke beheermaatregelen getroffen (in de vorm van maaien, kleinschalig plaggen, begrazing met schapen of koeien en het verwijderen van boompjes).
De laatste jaren wordt met name de heide geplaagd door een veelvoud van invloeden die de natuurwaarden ernstig onder druk zetten. Dit zijn o.a. weersextremen (droogte, strenge late vorsten), een overmaat aan stikstof in de van nature schrale heidebodems (met als gevolg verzuring en vrijkomen van o.a. zware metalen) en calamiteiten zoals plagen van het heidehaantje. Hierdoor moet het heidebeheer op met name de Groevenbeekse heide tegen het licht worden gehouden. In het nieuwe heidebeheerplan worden daarom voor Ermelo nieuwe onorthodoxe maatregelen voorgesteld, zoals bekalking met steenmeel en branden. Ondertussen wordt voor het heidebeheer steeds meer samenwerking met de gemeenschap gezocht in de vorm van de inzet van vrijwilligers. In 2021 is gestart met het opstellen van een nieuw beheerplan voor de heideterreinen. De maatregelen die hierin opgenomen worden en op geld worden gezet zijn o.a. een vertaling van de Natura-2000 doelstellingen. De uitvoering hiervan is gestart in 2024.

Natuurterreinen
Voor het staatsnatuurmonument De Leemputten (totaal ca. 30 ha) is het afzonderlijk Beheerplan De Leemputten 2018-2028 opgesteld (vastgesteld in 2019). Het is een gebied met een bijzondere wettelijke status waarvoor een specifiek beheerregime geldt.

Het beheren van bossen, heidevelden, overige natuurterreinen en fauna is geen exacte wetenschap. Het heeft alles te maken met léven, met organische processen. Alles wat we plannen of bedenken valt of staat met o.a. klimatologische omstandigheden.

De laatste jaren nemen de klimaatextremen toe, vooral de combinatie van hitte en droogte. Dit betekent een verminderde bijgroei van bomen en ook de noodzaak om het bosklimaat te beschermen door minder bomen te kappen. Daardoor is de houtoogst aanzienlijk lager dan gebruikelijk en staat het bos er matig bij. Er sterven steeds meer bomen, ook boomsoorten die eerder nooit problemen opleverden. Op de heide zijn kale plekken te bespeuren en er verdwijnen planten- en diersoorten. De stikstofproblematiek maakt het er niet beter op.

De provincie Gelderland is verantwoordelijk voor de kwaliteit van de natuur in de Natura2000 gebieden. Vanwege de achteruitgang in kwaliteit is de provincie gestart met een aantal herstelprogramma’s die naar verwachting in de komende jaren ook effect zullen hebben voor de natuurterreinen in ons beheer.

Wat heeft het gekost:

Algemene doelstelling onderhoud gebouwen
De gemeente Ermelo wil een doelmatig, duurzaam en adequaat beheer van de gemeentelijke gebouwen alsmede enkele private en semi-publieke gebouwen en accommodaties teneinde de toegankelijkheid en veiligheid van die gebouwen en accommodaties te garanderen. De gemeente streeft daarbij naar toegankelijkheid van alle gebouwen ook en juist voor burgers met een beperking, conform de visie "Ermelo, Onbelemmerd en Zorgzaam" en de daarmee samenhangende BTB-gedachte.

Onder de categorie "gebouwen" wordt gerekend
Gebouwen (inclusief daarbij behorende terreinen)
Installaties
Buitensportaccommodaties.
 
Beleid en beheersmatige uitgangspunten zijn vastgelegd in:

Door de Commissie BBV is in januari 2020 de notitie Materiële Vaste Activa uitgebracht. De notitie gaat over het activeren, waarderen, onderhouden en afschrijven van investeringen/kapitaalgoederen.
Ten aanzien van het vormen van voorzieningen voor het onderhoud van kapitaalgoederen is het volgende in de notitie opgenomen:
Lasten van groot onderhoud kunnen alleen dan ten laste van een gevormde voorziening worden gebracht indien er een recent beheerplan van het kapitaalgoed aanwezig is. Onder recent wordt een beheerplan verstaan van maximaal vijf jaar oud ten opzichte van het verslagleggingsjaar.
Deze vijf jaar dient te worden gehanteerd als richttermijn waar gemotiveerd van kan worden afgeweken. Een gemotiveerde afwijking houdt in dat deze motivatie is geautoriseerd door de raad en verantwoord is in de paragraaf ‘Onderhoud kapitaalgoederen’ van de begroting en de jaarstukken.
In de motivatie moet tevens worden aangegeven welke maatregelen er worden genomen om achterstallig onderhoud te voorkomen.

In het collegebesluit van 11 februari 2025 (e240059410) waarin het Meerjarenonderhoudsplan gemeentelijk vastgoed 2025-2034 is goedgekeurd, zijn daarnaast nog de volgende bijzonderheden opgenomen:
Oude Telgterweg 181 en Molenaarsplein 24
Voor deze twee objecten is reeds in 2024 besloten tot verduurzaming. De financiële gevolgen van deze verduurzamingsmaatregelen zijn reeds opgenomen in de betreffende besluiten (raadsbesluit e240044842 inzake de brandweerkazerne en collegebesluit e240048107 inzake museum het Pakhuis). Dit voorstel ziet slechts op het reguliere onderhoud van deze twee objecten.
Stationsstraat 120
Vanwege de lopende tender voor de herontwikkeling van het Raadhuisplein kan dit object nog niet verkocht worden, zoals bij aanschaf in 2021 besloten. Samen met de gebouwbeheerder van Meerinzicht is door de behandelend ambtenaar kritisch gekeken naar het noodzakelijke onderhoud voor de komende drie jaar, gezien de verwachte verkoop in 2027. De onderhoudsbijdragen zijn gebaseerd op de daadwerkelijke bedragen van de afgelopen twee jaar.
Dr Holtropstraat 169
Het college heeft besloten dit pand te verkopen in 2025, we nemen daarom slechts een kleine post op voor 2025 voor onderhoud aan de cv-ketels en onvoorzien klein onderhoud.
Oude Nijkerkerweg 120
Het college heeft in 2024 besloten dit pand aan te kopen voor de realisatie van een waterberging in het gebied De Boskamer. Naar verwachting zal het nog zeker twee jaar duren voordat de waterberging definitief gerealiseerd kan worden. Op dat moment kan de woning ook weer doorverkocht worden. Tot die tijd is een instandhoudingsbudget benodigd.
Nieuwe woonwagens Patrijzenhof
Deze zijn medio 2024 geplaatst. In de aanneemsom was het onderhoud voor de eerste tien jaar inbegrepen, voor deze objecten is dus geen MJOP opgemaakt.

Samenvatting van de wijze waarop het wordt uitgevoerd
Voor nagenoeg alle gemeentelijke en tevens een aantal private en semi-publieke gebouwen wordt één keer in de vier jaar een meerjarenonderhoudsplan (MOP) opgesteld. Het opstellen van een meerjarenonderhoudsplan voor het voortgezet, bijzonder en openbaar onderwijs vindt in eigen beheer plaats door het schoolbestuur. De verantwoordelijkheid voor de daadwerkelijke uitvoering van het onderhoud ligt bij de scholen zelf. Ieder jaar wordt namens de gemeente een inspectie verricht of geplande werkzaamheden zijn uitgevoerd. Uitgangspunt is dat de (gemeentelijke) gebouwen op een adequate wijze worden onderhouden. De jaarlijkse kosten van onderhoud en groot onderhoud zijn op basis van het meerjarenonderhoudsplan in de programmabegroting verwerkt.

Wat heeft het gekost: